بررسی سازوکار جایگیری سفره های رانده- چین خورده منطقه چهارباغ، البرز شرقی

منطقه چهارباغ در جنوب شهرستان گرگان (استان گلستان) و کمربند رانده- چین خورده البرز شرقی واقع شده است. مطالعات میدانی و داده های ساختاری چین ها نشان می دهد که چین های گستره مورد مطالعه از نوع موازی و با سازوکار خمشی- لغزشی می باشند که تمامی آنها در راستای شمال شرق- جنوب غرب قرار گرفته اند. تحلیل های حرکتی گسل ها نشان می دهد که عمده گسل های منطقه از نوع معکوس و راندگی می-باشند و تا اندازه ای مولفه امتدادلغز چپگرد نیز در منطقه وجود دارد. دو راندگی اصلی به نام های تل انبار و شاهکوه در منطقه وجود دارد که هر دو راستای شمال شرق- جنوب غرب دارند. با توجه به جهت شیب راندگی تل انبار که به سمت شمال، شمال غرب و راندگی شاهکوه که به سمت جنوب، جنوب شرق است و نیز کاهش شیب این دو راندگی از عمق به سطح، گستره مورد مطالعه به عنوان یک پهنه مثلثی در نظر گرفته شده است و در میان انواع پهنه های مثلثی، نوع 1 را می توان به این مجموعه بسط داد. واحدهای رانده شده بین دو راندگی اصلی هورس هایی از دوپلکس به شمار می روند که هر دو دوپلکس از نوع دوپلکس های شیب دار به سمت پس خشکی هستند. تحلیل کرنش نمونه های ماکروسکوپی دگرریخت شده سفره راندگی نشان می دهد مقدار بیضویت (rxz) در منطقه در بازه 71/1- 43/1 قرار دارد و این مقدار با دور شدن از راندگی تل انبار افزایش می یابد. این بازه بیضویت مقدار کمی برای یک سفره راندگی می باشد که می تواند به کم عمق بودن سفره راندگی و حاکم بودن شرایط شکننده در منطقه نسبت داده شود. در ادامه با تعیین مقادیر rxy ، ryz، میزان k (پارامتر نمودار فلین) در بازه 15/1- 43/0 و مقادیر ? (مولفه برش محض) و ? (مولغه برش ساده) نیز به ترتیب در بازه 98/0- 87/0 و 27/1- 57/0 محاسبه شد. با نگاشت داده ها در نمودارهای فلین، بیضی های کرنش سفره راندگی چهارباغ در دو حالت دوبعدی و سه بعدی به ترتیب در میدان 2 و میدان پهن شدگی نمودار فلین قرار گرفته و میزان تغییر حجم سفره راندگی (?) در بازه 30-10 درصد است. وجود درزه های کششی عمود بر هم، ساختارهای متورم شده- باریک شده (ساختار باقلایی) و مطابقت آن ها با الگوهای خطوط جریان واگرا و برشی و نیز انطباق ساختارهای فشارشی و کششی با جهت حمل زمین ساختی واحد نابرجای سفره راندگی که از شمال غرب به جنوب شرق می باشد، سازوکار فشارش از پشت را برای سفره راندگی چهارباغ ثابت می کند. از آنجایی که مقدار 1 > k و 1 > ? است از اینرو دلیل دیگری بر وجود سازوکار فشارش از پشت می باشد. همچنین وجود یک منطقه ترافشارش در سازند قالی موران شناسایی گردید. در نهایت از دیدگاه زمین ساخت ایران و جهان، منطقه مذکور متحمل سه فاز کوهزایی ائوسیمرین، لارامید و پیرنه شده است. وجود فشارش شمال غرب- جنوب شرق در منطقه به همگرایی مورب لوت و برخورد آن با البرز و اوراسیا نسبت داده می شود.